อุทยานปัญญา สู่ ห้องสมุดเหนือเมฆ โดย ดร. จอมขวัญ ผลภาษี ผู้อำนวยการสำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย
ตีพิมพ์ในหนังสือ “ด็อกเตอร์…คิด” เนื่องในวาระครบรอบ 50 ปี มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย 2556
ดาวน์โหลดเอกสาร
มหาวิทยาลัยหอการค้าไทยเป็นมหาวิทยาลัยชั้นนำที่มีชื่อเสียงในระดับนานาชาติ สำนักหอสมุดกลางเป็นหน่วยงานหนึ่งของมหาวิทยาลัย ที่มุ่งเชิดชูศักยภาพของชาวมหาวิทยาลัยหอการค้าไทย โดยอาศัยวิสัยทัศน์ พันธกิจ และปรัชญาที่ว่าคุณธรรมพัฒนาบัณฑิต คุณภาพวิชาชีพ พัฒนาสังคมไทยประกอบกับ Brand Passion ของมหาวิทยาลัย เป็นแกนสำคัญของแนวคิดต่างๆ ในการขับเคลื่อนสำนักหอสมุดกลาง สู่อนาคต เพื่อเป็นส่วนหนึ่งของ Learner’s Choice, Leader’s Resource, Country’s Think Tank, และ ASEAN’s Reference โดยการเปิดกรอบการให้บริการสู่โลกดิจิทัลเพื่อมุ่งสู่ความเป็นเลิศ เปรียบเสมือน “Library over the Cloud” หรือ “ห้องสมุดเหนือเมฆ” ที่สะท้อนถึงความมุ่งหวังที่จะนำเทคโนโลยีสารสนเทศที่หลากหลายมาส่งเสริมการค้นคว้าวิจัยแบบไร้ขีดจำกัดผ่านระบบเครือข่าย และความมุ่งมั่นในการให้บริการด้วยเนื้อหาจากแหล่งทรัพยากรสารสนเทศที่มีคุณภาพสูงสุด เปรียบเสมือนความท้าทาย ด้านการบูรณาการเทคโนโลยีสารสนเทศ เข้ากับงานห้องสมุด ทั้งในเชิงโครงสร้างพื้นฐาน แหล่งทรัพยากรสารสนเทศ ทักษะของบุคลากร อีกทั้งพัฒนารูปแบบและลักษณะการให้บริการสารสนเทศของห้องสมุด โดยให้ความสำคัญในการตอบสนองความต้องการและพฤติกรรมการใช้ข้อมูล การศึกษาค้นคว้าและการเรียนรู้ของนักศึกษาและคณาจารย์ ตัวอย่างเช่น ความพร้อมให้บริการแบบ “24/7” แก่ผู้ใช้บริการออนไลน์ตลอด 24 ชั่วโมง จากการให้บริการผ่านเว็บไซต์ของห้องสมุดไปจนถึงบริการในรูปแบบออนไลน์ตลอด 24 ชั่วโมง จากการให้บริการผ่านเว็บไซต์ของห้องสมุดไปจนถึงบริการรูปแบบออนไลน์ เช่น “ASK UTCC Librarian” หรือการพัฒนาบรรณารักษ์เสมือน(Virtual librarian) ให้เป็นผู้ช่วยแนะนำการค้นคว้าและช่วยตอบคำถาม ระบบการตรวจสอบการยืม-คืน ด้วยตนเองออนไลน์ (Online library account management) และบริการแหล่งทรัพยากรอิเล็กทรอนิกส์ จากแหล่งทรัพยากรสารสนเทศคุณภาพจากทั่วโลกในรูปแบบหนังสืออิเล็กทรอกนิกส์ (E-books) วารสารอิเล็กทรอนิกส์ (E-journals) และวิทยานิพนธ์อิเล็กทรอนิกส์ (E-theses) ซึ่งผู้ใช้บริการสามารถใช้งานและดาวน์โหลดฉบับเต็ม (Full-text) ได้ด้วย คอมพิวเตอร์ หรืออุปกรณ์พกพา เช่น Laptops Tablets หรือ Smart phones
ด้วยหัวใจสำคัญที่มุ่งเน้น สร้างความสุข สู่ความสำเร็จให้แก่นักศึกษา คณาจารย์ และบุคลากรชาวมหาวิทยาลัยหอการค้าไทย สำนักหอสมุดกลางจึงพัฒนาอัตลักษณ์ของหน่วยงานให้สอดคล้องต่อเป้าหมายและนโยบายหลักของมหาวิทยาลัยอย่างต่อเนื่องโดยพัฒนาความก้าวหน้าทั้งด้านบทบาทของการเป็นแหล่งทรัพยากรสารสนเทศ เพื่อการค้นคว้า วิจัย การเรียนรู้ การสร้างความคิด ในระดับบุคคล ระดับกลุ่ม และระดับสังคม ผ่านพัฒนาการให้บริการทรัพยากรสารสนเทศ เพื่อเป็นแหล่งค้นคว้า ศึกษา วิจัยทางวิชาการและทางธุรกิจแก่ชาวมหาวิทยาลัย และพัฒนาต่อยอดด้วยการขยายการให้บริการ สู่ออนไลน์ อีกทั้งมุ่งเน้นการนำผลการสำรวจและวิเคราะห์ความพึงพอใจของผู้ใช้บริการ มาใช้ประกอบการวางแผนและพัฒนาสำนักหอสมุดกลางอย่างมีหลักการและเหตุผล สำนักหอสมุดกลางมุ่งหวังที่จะได้รับ
การพัฒนาเพื่อเชิดชูภาพลักษณ์และสร้างเสริมความได้เปรียบในการแข่งขันของมหาวิทยาลัยหอการค้าไทยให้โดดเด่นกว่าคู่แข่ง และพัฒนาสู่ความเป็นสากลอย่างต่อเนื่องโดยการพัฒนาดังกล่าวยังคงมีองค์ประกอบ 2 ส่วนหลักได้แก่องค์ประกอบเชิงกายภาพ (Physical element) ได้แก่ อาคาร สถานที่ ครุภัณฑ์ ทรัพยากรสารสนเทศ ตลอดจนอุปกรณ์ทางเทคโนโลยีต่างๆ และองค์ประกอบเชิงอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic/digital element) ผ่านโครงสร้างพื้นฐานของการให้บริการห้องสมุดดิจิทัล ระบบสารสนเทศดิจิทัล และระบบบริการข้อมูลข่าวสารผ่านการสื่อสารกับผู้ใช้บริการออนไลน์ เป็นต้น ซึ่งทั้งสององค์ประกอบดังกล่าวนี้มีบทบาทเกื้อหนุนซึ่งกันและกัน และการส่งเสริมให้สำนักหอสมุดกลางทำหน้าที่สำคัญในการส่งเสริมการเรียนรู้ การค้นคว้าวิจัย ของนักศึกษาและคณาจารย์ ตลอดจนสนับสนุนการเรียนการสอนและกิจกรรมต่างๆ ของมหาวิทยาลัยหอการค้าไทยด้วยการเป็นแหล่งทรัพยากรสารสนเทศและพื้นที่ปฏิสัมพันธ์ทางสังคม (Socialization or information commons) เพื่อรองรับการพัฒนาไปสู่การให้บริการของห้องสมุดที่ทันสมัยยิ่งขึ้น ทั้งนี้มหาวิทยาลัยหอการค้าไทยมีการต่อยอดไปสู่สากลอย่างต่อเนื่อง สำนักหอสมุดกลางมีบทบาทในการให้บริการแก่ผู้ใช้นานาชาติมากยิ่งขึ้นรวมทั้งให้การต้อนรับคณะผู้มาเยี่ยมชมจากต่างประเทศของมหาวิทยาลัย ดังนั้นความพร้อมทางกายภาพและเทคโนโลยีดิจิทัล ประกอบกับความเป็นสากลจึงเป็นสิ่งที่สำนักหอสมุดกลางจำเป็นต้องให้ความสำคัญ เนื่องจากเป็นตัวแปรสำคัญต่อการพัฒนาสำนักหอสมุดกลางและมหาวิทยาลัยหอการค้าไทยไปสู่อนาคต
สำหรับด้านองค์ประกอบเชิงกายภาพ สำนักหอสมุดกลางมุ่งพัฒนาสภาพแวดล้อม ปรับปรุงภูมิทัศน์เพื่อส่งเสริมและเพิ่มศักยภาพการเรียนรู้ และเปิดกรอบการคิดสร้างสรรค์แก่ชาวมหาวิทยาลัยหอการค้าไทย ด้วยอุทยานปัญญา (UTCC Idea Zone) เพื่อนำความสุขสู่ชาวมหาวิทยาลัย ด้วยความเป็นไปได้นอกกรอบห้องสมุดเดิมๆ โดยภายในอุทยานปัญญา จะประกอบด้วย พื้นที่ Library Life ทำหน้าที่เป็น Lobby ของห้องสมุด ให้บริการแก่นักศึกษาและบุคลากร สร้างความสุขและความรักมหาวิทยาลัย อีกทั้งนำแนวคิด “ดึงนักศึกษาเข้าห้องสมุด” มาช่วยพัฒนาคุณภาพชีวิตของนักศึกษาให้ใช้เวลาว่างในห้องสมุดให้เกิดคุณค่าหรือประโยชน์แก่ตนเอง พื้นที่ Library Life นี้จะสร้างบรรยากาศและนำความมีชีวิตชีวามาสู่สำนักหอสมุดกลาง อีกทั้งยังสามารถปรับใช้เป็นเวทีสำหรับพูดคุย เสวนาเชิงวิชาการ เช่น Lunch talk หรือ Brown-bag เป็นมุม Idea Box ที่ส่งเสริมการเรียนรู้แบบร่วมมือร่วมใจ (Collaborative learning environment) ผ่านการเรียนรู้แบบกลุ่ม และมุม Idea@Ease ที่สนองตอบความต้องการพื้นที่สมัยใหม่แบบ Chic & Chill ที่เปิดโอกาสให้ผู้ใช้บริการมีอิสระในการใช้พื้นที่ ด้วยที่นั่งอ่านหนังสือในแนว Study Bar หรือที่นั่งโซฟาเพื่อพักผ่อนอิริยาบถ สร้างความผูกพันกับมหาวิทยาลัยหอการค้าไทยผ่านทิวทัศน์ลานกิจกรรมได้อีกด้วย สำหรับอีกบทบาทหนึ่งในการส่งต่ออัจฉริยภาพของผู้มีความรู้ความสามารถ สำนักหอสมุดกลางมีเป้าหมายในการจัดพื้นที่ UTCC Genius
เพื่อประกาศศักยภาพอาจารย์และนักศึกษา โดยเอื้ออำนวยให้สามารถใช้พื้นที่จัดแสดงผลงานด้วย สื่ออิเล็กทรอนิกส์ เช่น Electronic or interactive poster presentation พร้อม Station สำหรับสืบค้นวิทยานิพนธ์หรืองานวิจัย ของอาจารย์และนักศึกษามหาวิทยาลัยหอการค้าไทย และการก้าวสู่โลกธุรกิจภายนอกด้วยมุม TCC@UTCC เป็นแหล่งข้อมูลของบริษัทสมาชิกในหอการค้าแห่งประเทศไทย เพื่อเป็นแหล่งข้อมูลและ News update โดย UTCC Idea Zone (IZ) จะพลิกภาพลักษณ์และบทบาทของสำนักหอสมุดกลางแห่งมหาวิทยาลัยหอการค้าไทย ให้กลายเป็นพื้นที่ส่งเสริมการเรียนรู้และกิจกรรมต่างๆ ของมหาวิทยาลัยได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด เป็นการสร้างสภาพแวดล้อมแบบ Business Center ประกอบด้วยความสมบูรณ์พร้อมในเรื่องของเทคโนโลยีที่เป็นประโยชน์ในการเสริมสร้างศักยภาพทางการแข่งขันและนำเสนอความคิดสร้างสรรค์และชีวิตในรั้วสถาบันอุดมศึกษาอย่างมีคุณภาพ (Quality Campus Life) ทำให้สำนักหอสมุดกลางจำเป็นต้องขยายบทบาทและหน้าที่ของหน่วยงานให้พร้อมต่อความต้องการของผู้ใช้บริการ เพื่อพัฒนาอย่างไม่จำกัดอยู่ในกรอบของห้องสมุดแบบดั้งเดิม และสรรหาสิ่งอำนวยความสะดวกให้ผู้ใช้บริการเพื่อส่งเสริมการเข้าใจถึงคุณค่าของวัฒนธรรมใฝ่รู้ ปลูกฝังบ่มเพาะนักคิด ปัญญานิยม หรือ สังคมอุดมปัญญา ที่ก่อให้เกิดความแข็งแกร่งในเชิงวิชาการและในเชิงสังคมของชาวมหาวิทยาลัยหอการค้าไทย เป็นการผสมผสานการให้บริการสารสนเทศแบบดั้งเดิม (Traditional library services) และแบบเชิงรุก (Proactive library services)
ทั้งนี้องค์ประกอบสำคัญอีก 3 ด้านที่เป็นหัวใจและสายเลือดของชาวมหาวิทยาลัยหอการค้าไทยนั้น ได้รับการหล่อหลอมจากองค์ประกอบของตราสัญลักษณ์ของมหาวิทยาลัยที่ว่า “สำเภาหัวนาค” เป็นสัญลักษณ์ของการค้าขายระหว่างประเทศเป็นแรงบันดาลใจให้สำนักหอสมุดกลางพัฒนาศักยภาพผ่านการแบ่งปัน เผยแพร่ และแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ทั้งของตนเอง หน่วยงาน และวิชาชีพ สู่ระดับชาติและระดับสากลอย่างต่อเนื่อง “คลื่น” เปรียบเสมือนอุปสรรคที่สำคัญในการเดินเรือสำเภา ที่มีความท้าทายในการต่อยอดสร้างความแข็งแกร่งและเพิ่มขีดความสามารถ ซึ่งสำหรับสำนักหอสมุดกลาง ความเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีสารสนเทศและความเปลี่ยนแปลงทางความต้องการข้อมูลและพฤติกรรมการใช้บริการและการใช้ข้อมูลของผู้ใช้บริการ ทำให้สำนักหอสมุดกลางของมหาวิทยาลัยหอการค้าไทย สามารถฝ่าแนวคลื่นไปถึงฝั่งและพร้อมที่จะก้าวหน้าไปกับกระแสคลื่นอย่างมั่นคงและมั่นใจ และ “อาร์ม หรือ โล่” เป็นเครื่องหมายเชิดชูเกียรติ สำหรับผู้ที่ประสบความสำเร็จ สำหรับสำนักหอสมุดกลาง ความสำเร็จที่ได้รับคือความสมบูรณ์พรั่งพร้อมขององค์ประกอบในการให้บริการสารสนเทศที่ตอบสนองความต้องการและสร้างความสุข ความสำเร็จให้แก่ผู้ใช้บริการ โดยสิ่งสำคัญที่ต้องระลึกอยู่เสมอ ได้แก่ ความจริงที่ว่าการพัฒนาที่ประสบความสำเร็จนั้นจะไม่มีที่สิ้นสุด
ความมุ่งมั่นพัฒนาสำนักหอสมุดกลางแห่งมหาวิทยาลัยหอการค้าไทยให้เป็น “ห้องสมุดเหนือเมฆ” ที่เหนือเมฆรอบด้าน ทั้งเทคโนโลยีสารสนเทศ บุคลากรทีมงาน และบริการสารสนเทศ สะท้อนให้เห็นถึงความโดดเด่นในศักยภาพและวิสัยทัศน์ของผู้นำและผู้บริหารมหาวิทยาลัยหอการค้าไทย และความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของบุคลากรในการร่วมกันพัฒนาคุณภาพทางวิชาการพร้อมๆ กับความใส่ใจดูแลคุณภาพชีวิตของนักศึกษาประหนึ่งบุตรหลานที่รักยิ่ง ทำให้สำนักหอสมุดกลาง สามารถส่งเสริมการเรียนการสอนและการพัฒนาสติปัญญาของนักศึกษา สู่ความเป็นบัณฑิตที่พึงประสงค์ตามปรัชญาของมหาวิทยาลัยที่ว่า “คุณธรรมพัฒนาบัณฑิต คุณภาพวิชาชีพ พัฒนาสังคมไทย” ที่มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย ใช้บ่มเพาะความเป็นเลิศสู่สังคมไทยและนานาชาติมาตลอด 50 ปี และจะเป็นอยู่ตลอดไป
ทีมงานสำนักหอสมุดกลาง ยินดีต้อนรับทุกท่าน